کتابداری امروز با عرصه جدیدی از گردآوری،ذخیره سازی،سازماندهی،بازیابی و مدیریت اطلاعات روبرو شده است.متخصصان اطلاع رسانی به سوی عرصه آسان سازی جریان اطلاعات از فراهم آورنده تا کاربر نهایی حرکت می کنند.آنان قبلا نیز چنین کرده اند
کتابداری امروز با عرصه جدیدی از گردآوری،ذخیره سازی،سازماندهی،بازیابی و مدیریت اطلاعات روبرو شده است.متخصصان اطلاع رسانی به سوی عرصه آسان سازی جریان اطلاعات از فراهم آورنده تا کاربر نهایی حرکت می کنند.آنان قبلا نیز چنین کرده اند.ولی امروزه پیشرفت تکنولوژی ، علاوه بر افزایش سرعت و سهولت کار ، دریچه های جدیدی را بر روی آنان گشوده است.اینترنت و مجموعه های دیجیتالی نیاز به متخصصان اطلاع رسانی با مهارتهای نوین دیجیتالی دارند.سایبرنتیکی و یا متخصصان دیجیتالی دو نامی است که برای آنها پیشنهاد شده است. برخورداری از دانش کافی در راه اندازی و مدیریت مجموعه های دیجیتالی برای متخصصان اطلاع رسانی امروز ضروری می باشد.
برای ایجاد مجموعه های دیجیتالی مناسب ،نیاز است تا استاندارهای مناسبی برای توصیف،ساختاردهی،مدیریت و میان کنش پذیری اشیا انتخاب شود. بر این اساس می توان شرایطی را برای استانداردهای ابرداده ای مناسب به شرح زیر مطرح نمود.
1.استاندارد باید قابل کاربرد و منطبق بر اساس نیازهای کاربران باشد.
2.استانداردها ممکن است در طول کار تغییر کنند، لازم است تا تعدیل پذیر باشند.
3.مهارت های مورد نیاز برای کار با استانداردها مهم است.
4.استانداردها باید پشتیبانی شوند.
5.استانداردها باید در برآوردن اهداف موسسه موثر باشند.
ابرداده و انواع آن
ابر داده به زبان ساده به معنی اطلاعی راجع به اطلاعی دیگرمی باشد.
دانش کتابداری از گذشته های دور با فراداده ها ارتباط نزدیکی داشته و انواع اولیه آنها را خود به وجود آورده است، چراکه تولد برگه های فهرست نویسی اولین گام جدی در تولید ابرداده ها و ایجاد استانداردهایی برای آن بوده و می باشد.
اما کاربرد این واژه در ابتدا به یک شرکت آمریکایی در سال 1969 برمی گردد و به طور عمده از سال 1990 این واژه به کار گرفته شد. پس از آن از دهه 60 تا 80 شاهد شکل گیری اولین قالبهای ابرداده ای هستیم.
در مطالعه انواع ابرداده ها با کارکردهای متنوع آنها روبرو هستیم و این کارکردهای متفاوت، قالبهای گوناگون ابرداده ها را توصیف می نماید.
ساده ترین روش بکارگیری ابرداده وارد کردن آن در زبان فرامتن است.یعنی استفاده از برچسب ها و افزودن اطلاعات عمومی درباره محتوای شی دیجیتال از طریق زبان اچ.تی.ام.ال. این برچسب ها قابل مشاهده نیستند و توسط زبان مذکور در ابتدای برنامه وارد می شوند.
انواع قالبهای ابرداده ای
قالبهای ابر داده ای برای مقاصد زیر تهیه می شوند: انواع
1.توصیف منبع 2.کشف منبع 3.تعیین سطح دسترسی مثل ممنوعیت استفاده کودکان 4.مدیریت داده ها در چه قالب و چه شکلی 5.تعیین شرایط حقوقی استفاده از داده ها 6.ساختاربندی داده ها 7.میان کنش پذیری داده ها
تقسیم بندی انواع استانداردهای ابرداده ای و شرح آنها
استانداردهای حوزه مجموعه سازی اشیای دیجیتالی
1.PREMIS - 2.TEXT MD -3.DOI
استانداردهای حوزه سازماندهی اطلاعات اشیای دیجیتالی
1.MARC XML- 2.DUBLIN COR- 3.MODS -4.MADS 5.XTM - 6.EGMS - 7.GILS -8.AGLS - 9.GISAD 10.TEXT - 11.EAD
استانداردهای حوزه مدیریت اطلاعات اشیای دیجیتالی
1.METS 2.MIX
استانداردهای میان کنش پذیری اشیای دیجیتالی
1.SOA 2.Z.39.50 3.XML 4.CQL 5. NET REF 6.SQU/SRW
PREMIS:preservation metadata standard
این طرح مبتنی بر ایکس.ام.ال می باشد و برای ثبت فراداده های مربوط به نگهداری شی دیجیتال است.اهداف این طرح چنین است:
1/پشتیبانی از قابلیت دوام،ارائه،فهم،اعتبار و شناسایی شی دیجیتال.
2/ارائه اطلاعات به مخازن دیجیتالی جهت آگاهی مخزن از روش نگهداری بلند مدت مواد.
3/فراورده های قابل پیاده سازی،یعنی به شکل خودکار،فرآورده هایی که قابل پیاده سازی هستند مشخص شوند.
4/تضمین بی طرفی فنی یعنی هیچ پیش فرضی در مورد فن آوری و راهبردهای نگهداری و مدیریت و ذخیره سازی فراورده ها در نظر گرفته نشده است.شرایط فنی نگهداری هنگام سندآرایی اشیاء دیجیتالی وارد می شوند.
جنبه ها:
1/منشاء را معلوم می کند.ریشه و مالک اصلی کیست؟
2/اعتبار را معلوم می کند.آیا شی همان است که انتظار می رود؟
3/نگهداری:چه اقداماتی برای نگهداری انجام شده است؟
4/محیط فنی:چه ابزارهای فنی مورد نیاز است؟
5/مدیریت حقوقی:چه حقوق معنوی در نظر گرفته شده است؟
این طرح دائما توسط او.سی.ال.سی و گروه مربوط به این طرح بازنگری می شود.
Text MD: text technical metadata
فراورده های فنی برای اشیای دیجیتالی
این طرح مربوط به بخش فراورده های مدیریتی متس(استاندارد انتقال و کدگذاری فراورده ها) می باشد.ولی می تواند به عنوان مدرکی جداگانه نیز منتشر شود.این استاندارد نیز توسط فعالان مارک کتابخانه کنگره ایجاد شده است.
قبلیت های این استاندارد به قرار زیر است:
1/کدگذاری اطلاعات مربوط به کیفیت،سکو،نرم افزار.
2/اطلاعات مربوط به نویسه ها.
3/زبان های شی .
4/فونت ها.
5/اطلاعات مربوط به نشانه گذاری.
6/یادداشتهای متنی و پردازشی.
7/ملزومات فنی برای چاپ و مشاهده شی.
8/تنظیم و نظم صفحات شی متنی.
DOI
این استاندارد برای شناسایی دائمی و تبادل و میان کنش پذیری و مالکیت معنوی بر روی شبکه های دیجیتالی می باشد.
اهداف طرح مذبور به قرار زیر است:
1/فراهم نمودن چارچوبی برای مدیریت محتوای شی الکترونیکی.
2/برقراری پیوند میان ناشران و کاربران نهایی از طریق مشخص نمودن شرایط تبادل و مالکیت معنوی اثر.
3/تسهیل داد و ستد الکترونیکی.
Marc XML
این طرح در حقیقت همان پیشینه مارک در بستر نحوی زبان نشانه گذاری گسترش پذیر می باشد.
این استاندارد از همه داده های رمزگذاری شده مارک بدون در نظر گرفتن قالب آنها پشتیبانی می کند.به دلیل معماری گسترش پذیر این استاندارد،می توان آنرا برای بومی سازی به کار گرفت.
فرانمای ساده و انعطاف پذیر این طرح همان هسته چارچوب مارک ایکس.ام.ال است که داده های مارک را دربر می گیرد. این خروجی فرانمای پایه برای تبدیل پیشینه های داده ای مارک به طرح های فراداده ای نظیر هسته دوبلین به کار می رود.از ویژگی های این استاندارد،تبدیل بدون تلفات مارک به قالب ایکس.ام.ال است.یعنی همه داده های درون پیشینه مارک به ایکس.ام.ال تبدیل و بیان می شود.
امکان تبدیل داده های مارک ایکس.ام.ال به مارک 21(2709) نیز بدون تلفات داده ها نیز میسر است.
مارک 21 در بستر نحوی زبان نشانه گذاری و مشتقات آن یعنی متس و مدس و مدس، همگی برای بهره مندی از قابلیتهای ایکس.ام.ال می باشد و این حرکت از سوی دفتر استانداردهای مارک و توسعه شبکه نظامهای اطلاعاتی که از طرح های مذکور استفاده می کنند،ارزش افزوده بالایی را فراهم نموده است.
نمونه هایی از انواع ابزارهای به کارگرفته شده توسط کتابخانه کنگره برای نگهداری مارک ایکس .ام.ال
برخی از این ابزارها توسط اشخاص حقیقی و یا حقوقی تهیه شده است.
1.Marxml tool kite
2.marxml.conversion style sheet
3.Marc xml. to Mods style sheet (v.3.1 , v.3.0)
4.Mods conversion and
More than 20 items.
Dublin core
دابلین در کلمه دابلین کور اشاره به مرکز او.سی.ال.سی در دابلین اوهایو دارد.به دلیل آنکه او.سی.ال.سی سازمان حمایتی دابلین کور بوده است،ممکن است این تصور پیش بیاید که دابلین کور از سنت کتابداری تشکیل یافته است.اما در واقع این چنین نیست و از اول سعی بوده است که این طرح از کتابداری مجزا شود،ولی با این تلاشها بازهم رد پای علوم کتابداری در آن قابل مشاهده است.
هدف دابلین کور فراهم نمودن مجموعه ساده ای از عناصر برای توصیف مدارک و اشیا روی اینترنت بود.کار با این طرح بسیار آسان است.
دابلین کور 15 عنصر هسته دارد که با تعدادی توصیفگر ارائه می شود.این عناصر ساده هستند مثلا به جای نویسنده یا مصنف و یا نقاش یک اثر در کل یک توصیفگر را به کار می برد.
ویژگیهای دابلین کور
1.سادگی در ایجاد و نگهداری.
2.قابل فهم بودن برای همه از لحاظ معناشناختی.
3.دامنه بین المللی(تهیه شده به انواع زبانهای فرانسه،ژاپنی،تایلندی،نروژی،پرتقالی،آلمانی،یونانی و ...)
4.گسترش پذیری (امکان اضافه نمودن عناصری به آن)
نرم افزارها و ابزارهای هسته دوبلین
در حال حاضر ابزارها و برنامه های کاربردی با کارکردهای متنوع بر مبنای این استاندارد طراحی شده اند.وظیفه پشتیبانی از این نرم افزارها بر عهده گروه کاری ابزارهای طرح فراداده ای هسته دوبلین کور است.
هدف گروه تسهیل کاربرد و توسعه برنامه های کاربردی بر مبنای دوبلین کور است محصولاتی با عناوین:
برنامه های کمکی،ایجاد فراداده (فرم های از پیش آماده)،استخراج و گردآوری خودکار فراداده،تولید خودکار فراداده،پروفایل های کاربردی،تبدیل قالبهای فراداده به یکدیگر و ... .
انواع روشهای تولید فراداده هسته دوبلین
1.به شکل نهفته:منظور توسط شرکت تولیدکننده شی دیجیتالی به طور همزمان با تولید شی دیجیتالی با کمک زبانهایی مثل ایکس.ام.ال و اچ.تی.ام.ال.
2.پایگاه های کتابشناختی از پیشینه های فراداده ای:منظور جدا از منابع الکترونیکی و با استفاده از نظامهای مدیریت پایگاههای اطلاعاتی طراحی می شوند و بین پیشینه ها و خود منابع ارتباط برقرار می شود.
راهنمای استفاده از طرح دوبلین بر اساس آخرین ویرایش آن توسط گروه کاری این طرح ارائه شده است.
عناصرساده دابلین کور
1.title 2.creater 3.subject 4.description 5.publisher
6.contributor 7.date 8.type 9.format 10.identifier 11.language 12.relation 13.coverage 14.source 15.right
سطح ویژه دابلین کور عناصر
1.audience 2.provenance 3.right sholder 4.instructional 5.accrual method 6.accrual policy 7.accrual periocity
MODS:metadata object description standard
استاندارد توصیف ابرداده شی گرا
این طرح با مجموعه عناصر کتابشناختی و با اهداف گوناگون،مخصوصا برای استفاده کتابخانه ای تهیه شده است.این طرح هم از یک زبان نشانه گذاری گسترش پذیر استفاده می کند و امکان انتقال داده های کتابشناختی از مارک را به وجود آورده است.هدف اصلی این طرح ارائه قالبی مناسب برای سازماندهی منابع الکترونیکی بر مبنای فرمت مارک 21 است.این طرح هم ساده و قابل فهم می باشد و در کل با جاسازی در یک منبع الکترونیکی،از طریق ابزارهای کاوش عمومی وب قابل جستجو می باشند.
جنبه ها:
1.مجموعه عناصری غنی تر از هسته دوبلین ارائه می کند.
2.نسبت به مارک ایکس.ام.ال کاربرمدارتر است.
3.ایجاد فراداده های مبتنی بر آن از قالب مارک 21 آسان تر است.
این طرح هم به وسیله دفتر استانداردهای مارک و توسعه شبکه و باهمکاری گروهی از کاربران علاقه مند به مارک در سال 2002 گسترش یافت.
عناصر
1.Title 2.Name 3.Type of resource 4.Genre 5.origin info 6.language 7.physical description 8.abstract 9.table of contents 10.audience 11.note 12.subject 13.classification 14.related item 15.identifier 16.location 17.access condition 18.part 19.extension 20.record info
MADS:metadata authority description standard
طرح فراداده ای توصیف مستند
این استاندارد برای مجموعه عناصر مستند در تهیه پیشینه های فراداده ای طراحی شده است.نظیر آنچه در پایگاههای مستند دیده می شود.منظور توصیف افراد حقیقی و حقوقی و رویدادهای مهم و شناسه های موضوعی و جغرافیایی می باشد.این قالب مستندات مارک 21 را در بستر نحوی زبان نشانه گذاری گسترش پذیر ایجاد می کند.با این استاندارد ارتباط بین عناصر کتابشناختی و پیشینه های مرتبط نیز به آسانی و در محیطی منعطف امکان پذیر می شود.
عناصر
1.domain 2.scope note 3.top term 5.broader 6.narrower
XTM
یکی از استانداردهایی که با اهداف زیر شکل گرفت:
1.باید مستقیما بر روی اینترنت قابل استفاده باشد.
2.باید یک طیف گسترده ای از کاربرها را پشتیبانی نماید.
3.برنامه نویسی برای پردازش آن آسان باشد.
4.تعداد ویژگیهای اختیاری در آن حداقل و حتی صفر باشد.
5.برای انسان معقول و روشن باشد.
6.باید رسمی و مختصر باشد.
7.مدارک مبتنی بر آن باید آسان باشد.
این طرح از استقبال چندانی برخوردار نشده است.کارکردهای آن توسط سایر طرحهای فراداده ای پشتیبانی می شود.
E- GMS: government metadata standard
ابرداده دولت الکترونیک
این ابرداده توسط واحد فناوری اطلاعات اداره کابینه انگلستان که بعدا اداره دولت الکترونیک نام گرفت،در سال 2006ایجاد شد.این استاندارد شاخه ای از دوبلین کور می باشد و دارای 25 عنصر است.
عناصر
1.Accessibility 2.digital signature 3.publisher 4.address 5.disposal 6.relation
7.Aggregation 8.format 9.rights
10.Audience 11.identifier 12.source
13.Contributer 14.language 15.status
16.Coverage 17.location 18.subject
19.Date 20.mandate 21.title
22.Description 23.preservation 24.type
25.Creatore
GILS:government information locator sources
خدمات مکان یاب دولتی
این استاندارد در سال 1994 برای مکان یابی اطلاعات مناسب نهادها و ادارات دولتی توسط دولت ایالات متحده ایجاد شد.قالب آن به واسطه تاثیرپذیری از قالب مارک 27 نسبتا پیچیده است.این تاثیرپذیری امکان یکپارچه سازی مارک با قالب خدمات مکان یاب اطلاعات را میسر می سازد.
این استاندارد بر اساس استاندارد کاوش ایزو 23950 می باشد.
عناصر
1.عناصر توصیفی پایه:عنوان-تاریخ نشر-محل نشر-چکیده-برنامه اداره-توصیف منبع و ...
2.عناصر توصیف موضوع
3.عناصر اطلاعات تماس:نام تماس-سازمان تماس-شهر-ایالت و ...
4.عناصر جزئیات میزبان اداره گر:تاریخ آخرین اصلاحات-پدیدآورنده رکورد-شناسه کنترل-منبع رکورد و ...
5.عناصر موارد دسترسی و حقوق مولف:نام توزیع کننده-هدف توزیع کننده-سطح دسترسی-زمان دسترسی و ...
اهداف کلی عناصر استاندارد خدمات مکان یاب دولتی اطلاعات
1.توصیف منبع.
2.توصیف موضوع.
3.مدیریت.
4.منشا منبع.
5.دسترس پذیری و حقوق مولف.
6.قالب و خصیصه های فنی.
AGLS:australian government locator service
خدمات مکان یاب دولتی استرالیا
این استاندارد ابرداده ای برای اطلاعات دولتی بر روی اینترنت و بر اساس دوبلین کور می باشد.
این استاندارد شامل 15 عنصر سطح ساده دوبلین کور به علاوه 4 عنصر زیر می باشد:
1. Manda(دستور) 2.function(عملکرد) 3.availability(دستیابی) 4.audience (مخاطب)
GI-SAD:general international standard archival description
استاندارد عام بین المللی توصیف آرشیوی
این استاندارد توسط شورای بین المللی آرشیوها تدوین شده است و برای توصیف محتوای آرشیوی کاربرد دارد.دارای 26 عنصر است و برای تدوین استانداردهای ملی آرشیوها کاربرد دارد.برای مثال استاندارد توصیف کدگذاری آرشیوی، توسط کتابخانه کنگره بر اساس این استاندارد تهیه شده است.یعنی استاندارد مذبور برای آن نقش زیربنایی داشته است.
منظور از تدوین این استاندارد تعریف و شرح حوزه و محتوای مواد آرشیوی به منظور ارتقای سطح دسترسی به آن و بر اساس مدل ساختاری یعنی سطوح بالا و سپس ردیف ها و رکوردها و در نهایت اقلام بنا شده است.
TEXT
قالب ابرداده ای طرح کدگذاری متن
این طرح در سال 1994 در نتیجه طرح تحقیقاتی بین المللی که در سال 1997 آغاز شده بود،منتشر شد.هدف اصلی این طرح تعیین مجموعه هایی از راهنماها برای نمایش منابع متنی الکترونیکی می باشد.البته مستقل از نوع سخت افزار و یا نرم افزاری خاص طراحی شده است.
سه نهاد انجمن رایانه و علوم انسانی،انجمن زبان شناسی و رایانه و انجمن کاربرد رایانه برای متون ادبی و زبان شناسان مسئول طراحی و توسعه کدگذاری متن بودند.سطح دشواری سرعنوانها بستگی به میزان اطلاعات جزئی وارد شده در سرعنوانهای این طرح و انطباق محتوا با قواعدی چون انگلو امریکن دارد.این طرح بر اساس زبان اس.جی.ام.ال می باشد.
عناصر
این عناصر در چهار دسته کلی می باشند:
1.مجموعه عناصر هسته:عناصری که در مورد همه منابع به کار می رود.
2.مجموعه عناصر پایه:عناصر داده ای که برای دسته خاصی از اسناد و مدارک مانند شعر،نثر یا نمایشنامه کاربرد دارد.
3.مجموعه ضمیمه:عناصر داده ای مناسب برای توصیف جزئی و یا خاص منابع مختلف.
4.مجموعه کمکی:عناصری با نقش های خاص.
بخشهای ابرداده طرح کدگذاری متن
1.File description
1. توصیف فایل:شامل توصیف کتابشناختی کامل یک فایل الکترونیکی.
2.Encoding description
2.توصیف کدگذاری:برای مستندسازی رابطه میان یک متن الکترونیکی و منبع یا منابعی که این متن از آن اتخاذ شده است.
3.Profile description
3.توصیف پروفایل :توصیف دقیقی از جنبه های غیرکتابشناختی یک متن مثل وضعیت انتشار.
4.Revision description
4.توصیف بازنگری: به طور خلاصه اطلاعات بازنگری یک فایل را ارائه می دهد،مثل تاریخ و مسئول بازنگری.
EAD:encoded archival description
کدگذاری توصیف آرشیو
این استاندارد بر اساس زبان ایکس.ام.ال طراحی شده است و به منظور کدگذاری و یا رمزبندی اشیای دیجیتالی توسط کتابخانه کنگره طراحی شده است.
METS: meta data encoding and transmission standard
استاندارد رمزگذاری و انتقال ابرداده
ابرداده ای برای ساختاربندی و ایجاد ارتباط درونی اشیای دیجیتالی.استاندارد انتقال و کدگذاری فراداده ها که محصول فدراسیون کتابخانه های دیجیتالی در بستر نحوی زبان نشانه گذاری گسترش پذیر است.این استاندارد به منظور ایجاد فراداده های ضروری برای مدیریت اشیای محتوایی میان چند سازمان و کاربران آنها تلاش می نماید.
MIX
ابرداده ای برای تصاویر
استاندارد ابرداده ای بر اساس ایکس.ام.ال است که برای مدیریت مجموعه تصاویر دیجیتالی و بر اساس استانداردهای موسسه استاندارد ملی آمریکا توسط دفتر استانداردهای مارک و توسعه شبکه با همکاری کمیته استانداردهای فراداده ای فنی برای تصاویر ثابت وابسته به سازمان استانداردهای ملی آمریکا تهیه شده است.
این قالب برای مبادله یا ذخیره سازی داده ها برای تصاویر ثابت دیجیتالی می باشد.
SOA
مدل معماری سرویس گرا
این معماری سبکی است از معماری برای ساخت نرم افزارهایی که در آنها بین عناصر سازنده نرم افزار اتصال ضعیفی وجود دارد.یک سرویس، یک ماژول نرم افزاری مستقل و کامل است که دارای وظایف از پیش تعیین شده ای می باشد.بر طبق این معماری امکان ارتباط بین برنامه هایی که از جزئیات فنی یکدیگر اطلاعی ندارند، میسر است.یعنی سرویسهامی توانند با زبان های برنامه نویسی متفاوت و یا فرمهای مختلف امکان ارتباط را فراهم نماید.
این سرویس امکان قابل استفاده نمودن سرویسها را در کانال های متفاوت فراهم می نماید.در نتیجه سرمایه های زیربنایی آی.تی را حراست می کند.این سرویس در سازمان های آی.تی کاربرد بسیاری دارد چرا که زیربنا میان سیستم عامل،برنامه های کاربردی،نرم افزارهای سیستمی به صورت ناهمگن است.
پروتکل
Z39.50
به منظور تسهیل بازیابی اطلاعات،میان مجموعه های ناهمگن، یک پروتکل ارتباطی استاندارد و مستقل از هر نظامی برای جستجو در پایگاههای اطلاعاتی و به طور کلی محیطهای اطلاعاتی رایانه ای مورد نیاز است.این استاندارد در جامعه کتابخانه ای به طور وسیعی استفاده شده است.کاربرد این
پروتکل در آرشیوها،موزه ها،گالری های هنری و به طور کلی موسسات گردآوری اشیای دیجیتالی مورد توجه است و توسط سازمان ملی استانداردهای اطلاعاتی آمریکا بر اساس معماری سرویس گیرنده / سرویس دهنده طراحی شد و کاربران را قادر می سازد تا نظامهای اطلاعاتی متفاوت بر روی انواع شبکه و اینترنت را از طریق یک درگاه واحد جستجو کنند.
نسخه کنونی تا سال 2010 این پروتکل نسخه 3 است، البته از نسخه 2 هم هنوز استفاده می شود.این پروتکل توسط موسسه نگهداری آن واقع در کتابخانه کنگره آمریکا نگهداری و ویرایش می شود.
اگرچه این پروتکل از کتابخانه ها ظهور کرد ولی می توان از آن برای هر داده هایی حتی غیرکتابشناختی نیز استفاده نمود.
XML: extensible mark up language
یک زبان نشانه گذاری همه منظوره و یک استاندارد باز و رایگان و منعطف برای تبادل داده ها توسط کنسرسیوم شبکه جهانی وب در نوامبر 1996 معرفی شد.
این استاندارد یک مجموعه ثابتی از عناصر نیست بلکه با استفاده از آن کاربران می توانند عناصر و یا برچسب های مورد نیاز خود را تعریف و در محیطهای اطلاعاتی دیگر استفاده کنند.این استاندارد برای حل مشکلات مربوط به انتشار الکترونیکی حجم گسترده ای از داده ها طراحی شده است.بیشتر کاربران با آن آشنا نیستند بلکه نرم افزارنویسها از آن استفاده می کنند.
قابلیت های استاندارد
1.تعریف زبان:برچسب های نشانه گذاری را می توان تعریف کرد وبرای مجموعه ای از مستندات که خصایص مشابهی دارند، استفاده می شود.در پروژه های مربوط به این استاندارد در ابتدا نوع سند با توجه به اطلاعاتی که می باید بر روی آنها عملیاتی صورت پذیرد،طراحی و در ادامه با ایجاد نرم افزارهای لازم اقدام به ایجاد و پردازش آنها می شود.
2.قالب و نمایش سند ها.
3.پیاده سازی برنامه ها.
4.مبادله اطلاعات بین نظامها.
استانداردهای میان کنش پذیری بیان شده توسط کتابخانه کنگره
1.CQL:contextual query language
زبان پرسش در متن.زبان مشتری پسند برای جستجو در سیستم های اطلاعاتی.
2.Net Ref
بر اساس پروتکل انتقال سوال/جواب و برای امنیت بیشتر اطلاعات در سیستم های مرجع دیجیتالی طراحی شده است.
3.SRU/SRW:search and retrieval URL
پروتکل جستجو و بازیابی آدرسها در محیط وب.
استانداردهای ایزو معرفی شده توسط کتابخانه کنگره برای کتابخانه های دیجیتالی
1.ISO/DIS 25577
استانداردی برای اسناد و مدارک و اطلاعات.
2.ISO 20775
استانداردی برای جمع آوری و نگهداری اطلاعات .
3.ALTO
ابرداده ای برای تشخیص بصری.
منابع
1. طاهری،مهدی(1387) مجموعه مقالات نخستین همایش تخصصی کتابخانه دیجیتالی:طراحی یک کتابخانه استاندارد دیجیتالی.تهران:سبزان.
2.اسدی،مریم(1388) درک ابرداده و استانداردهای آنبازیابی 21 آبان ،از
www.kanonedanesh/article
3.محمدی،حسین(1385) ابرداده:مفاهیم و کاربردها،2،3 .مجله الکترونیکی مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران،بازیابی 27 مهر،از
www.irandoc.ac.ir
4.سعادت،علیرضا(1385) استفاده از استانداردهای ابرداده ای در مدیریت مدارک و رکوردهای الکترونیکی:راهی فراروی آرشیوها و مراکز اطلاعات و مدارک.2،22.فصلنامه علوم و فناوری اطلاعات.
5.مختارنبی،ابراهیم(1387)سازماندهی منابع اینترنتی:چالش ها و ضرورتها.بازیابی 20مهر،از
www.gerdab.ir
6.Standards framework for digital library programmes /brian kelly,rosemary russell,pete jounson .
7.www.standards the library of congress.
8.Karen colyle(2005)managing technology:undrestanding metadata and its purpose
منبع: نشر کتابدار - مجله کتابدار
نظر شما