استفاده از بیت‌کوین در کدام کشورها ممنوع یا محدود شده؟

در حالی که کارشناسان بیت‌کوین را به دلیل نوسان شدید بها، رد و بدل شدن در معاملات کثیف و مصرف بی‌رویه برق برای استخراج آن مورد انتقاد شدید قرار می‌دهند، برخی افراد به ویژه در کشورهای در حال توسعه این رمزارز را به عنوان یک ساحل امن در طوفان‌های اقتصادی قلمداد می‌کنند. اما با توجه به این که روز به روز افراد بیشتری خواه به چشم سرمایه‌گذاری، خواه به چشم طناب نجات به رمزارزها روی می‌آورند، مجموعه‌ای از قوانین و محدودیت‌های مختلف برای استفاده از آنها پدیدار شده است.

وضعیت حقوقی بیت‌کوین و آلت‌کوین‌ها (پول‌های جایگزین بیت‌کوین) از کشوری به کشور دیگر بسیار متفاوت است، در برخی کشورها هنوز حتی قانون و دستورالعملی برای آن تعریف نشده یا قاون آن دائما در حال تغییر است.

بیشتر کشورها استفاده از بیت‌کوین را غیرقانونی نمی‌دانند اما وضعیت این رمزارز به عنوان وسیله پرداخت یا به عنوان کالا در کشورهای مختلف دارای پیامدهای نظارتی متفاوت است.

در برخی از کشورها برای استفاده از بیت‌کوین محدودیت‌هایی را وضع شده و بانک‌ها مشتریان خود را از انجام معاملات رمزارزی منع کرده‌اند. برخی دیگر از کشورها نیز استفاده از بیت‌کوین و رمزارزهای دیگر را به طور کامل ممنوع کرده و حتی مجازات‌های سنگینی را برای افرادی که با این پول معامله می‌کنند، در نظر گرفته‌اند.

کشورهایی که درگیری خاص با موضوع بیت‌کوین و کل آلت‌کوین‌ها دارند کدامند؟

الجزایر
الجزایر به دنبال تصویب قانون مالی در سال ۲۰۱۸، استفاده از رمزارزها را فعلا ممنوع و خرید و فروش، استفاده یا نگهداری ارزهای مجازی را غیرقانونی اعلام کرده است.

اندونزی
بانک مرکزی اندونزی مقررات جدیدی را مبنی بر ممنوعیت استفاده از ارزهای رمزنگاری شده از جمله بیت‌کوین به عنوان وسیله پرداخت وضع کرده که از یکم ژانویه ۲۰۱۸ لازم‌الاجرا شده است.

ایران
حکومت ایران رابطه پیچیده‌ای با بیت‌کوین دارد. ایران برای اجتناب هر چه بیشتر از تأثیر تحریم‌های فلج کننده اقتصادی و برای تأمین منبع مالی واردات خود به روش پرسود استخراج بیت‌کوین روی آورده است.

بانک مرکزی ایران رمزارزهای استخراج شده در خارج از کشور را ممنوع کرده اما برای استخراج بیت‌کوین در کشور مشوق هم می‌دهد.

حدود ۴.۵ درصد از کل استخراج بیت‌کوین جهان در ایران انجام می‌شود و طبق گفته شرکت الیپتیک که در زمینه تجزیه و تحلیل زنجیره‌های بلوکی رمزارزها فعالیت دارد، این کشور می‌تواند درآمدی تا بیش از یک میلیارد دلار (۸۴۳ میلیون یورو) را به خود اختصاص دهد.

ایران برای رونق بخشیدن به صنعت رمزنگاری، به استخراج‌کنندگان دارای مجوز، انرژی ارزان قیمت پیشنهاد کرده است با این شرط که رمزارزهای استخراج شده به بانک مرکزی فروخته شود. با این حال، به دلیل احداث بدون مجوز و بی‌رویه مزارع بیت‌کوین باعث مصرف روزانه بیش از ۲ گیگاوات برق از شبکه ملی و کمبود انرژی در کشور می‌شود. به همین دلیل دولت تا آخر شهریور ماه ممنوعیتی چهار ماهه برای استخراج بیت کوین اعلام کرده است.

بولیوی
استفاده از بیت کوین در بولیوی از سال ۲۰۱۴ به این سو کلاً ممنوع است. بانک مرکزی بولیوی با صدور بیانیه‌ای این رمزارز و هر گونه ارز دیگری را که توسط کشور یا پیمان اقتصادی منطقه‌ای تعریف نشده، ممنوع اعلام کرد.

چین
چین در طول سال ۲۰۲۱ به تدریج مبارزه با ارزهای رمزپایه را شدت بخشیده است. مقامات چینی بارها به مردم این کشور هشدار داده‌‌اند که از بازار مالی دیجیتال دوری کنند. مقامات چینی با مزارع استخراج بیت‌کوین و همچنین با مبادلات رمزارزی در چین و خارج از کشور به شدت برخورد می‌کنند.

ین یوپینگ، معاون دفتر حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان مالی بانک خلق چین روز ۲۷ اوت (۵ شهریور) از ارزهای رمزپایه به عنوان اموال احتکاری یاد کرد و به مردم هشدار داد که «مراقب جیب خود باشند».

تلاش برای تضعیف بیت‌کوین که ارز غیر متمرکز خارج از کنترل دولت‌ها و موسسات مالی است، تا حد زیادی به این دلیل است که مقامات چینی می‌خواهند ارز الکترونیکی خودشان را به جریان بیندازند. بانک خلق چین یکی از نخستین بانک‌های مرکزی بزرگ در جهان است که ارز دیجیتالی خود را راه اندازی کرده و با این کار می‌خواهد معاملات مردم خود را از نزدیک زیر نظر داشته باشد.

روسیه
در حالی که رمزارزها در روسیه غیرقانونی نیستند اما بحث‌های مداوم علیه استفاده از آن در این کشور ادامه دارد. روسیه اولین قوانین خود برای رمزارزها را در ژوئیه ۲۰۲۰ تصویب کرد. روسیه با این قانون، برای نخستین بار رمزارزها را به عنوان دارایی، مشمول مالیات کرد.

بر پایه همین قانون که از ژانویه سال جاری به اجرا درآمد، همچنین کارمندان دولتی روسیه از داشتن هرگونه دارایی رمزنگاری شده منع شده‌اند.

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه بارها ارز دیجیتال را با فعالیت مجرمانه مرتبط کرده و به ویژه خواستار توجه بیشتر به معاملات رمزنگاری فرامرزی شده است.

در ماه ژوئیه، دادستان کل روسیه مجموعه قوانین پیشنهادی جدیدی را اعلام کرد که به پلیس اجازه می‌دهد رمزارزهایی را که گمان می‌رود به طور غیرقانونی به دست آمده و احتمال استفاده از آن در رشوه‌گیری و فساد مالی می‌رود، مصادره کنند.

ترکیه
با کاهش ارزش لیر، پول ملی ترکیه بسیاری از مردم این کشور به ارزهای رمزپایه روی آوردند. با توجه به این که ترکیه در سال جاری یکی از بالاترین آمار مصرف بیت‌کوین در جهان را داشته و این که تورم در این کشور نیز در ماه آوریل به اوج خود رسید، دولت آنکار خیلی زود مجبور شد مقرراتی را در این زمینه وضع کند.

در ۱۶ آوریل ۲۰۲۱، بانک مرکزی جمهوری ترکیه مقرراتی را وضع کرد که بر پایه آن استفاده از رمزارزها از جمله بیت‌کوین به طور مستقیم یا غیر مستقیم برای پرداخت هزینه کالا و خدمات ممنوع می‌شود. یک روز بعد، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه از آن هم فراتر رفت و فرمانی صادر کرد که بر اساس آن مبادله ارزهای دیجیتال در سیاهه شرکت‌های مشمول قوانین مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم ثبت می‌شود.

کلمبیا
در کلمبیا، مؤسسات مالی مجاز به انجام معاملات بیت‌کوین نیستند. اداره نظارت مالی کلمبیا در سال ۲۰۱۴ به مؤسسات مالی این کشور هشدار داد که احتمالا از تراکنش‌های پولی مجازی برای سرمایه‌گذاری حمایت و آن را مدیریت نمی‌کند.

مصر
دارالافتاء مصر که مسئول اصلی فتاوی و بالاترین نهاد مشورتی اسلامی در این کشور است، در سال ۲۰۱۸ با صدور فتوایی معاملات بیت‌کوین را حرام اعلام کرد. قوانین بانکی مصر در سپتامبر ۲۰۲۰ تشدید شد، به طوری که معامله یا تبلیغ ارزهای دیجیتال بدون مجوز بانک مرکزی ممنوع گردید.

مقدونیه شمالی
مقدونیه شمالی تنها کشور اروپایی است که تاکنون ممنوعیت رسمی ارزهای رمزنگاری شده مانند بیت‌کوین، اتریوم و غیره را اعمال کرده است.

نپال
«راسترا بانک»، باک مرکزی نپال بیت‌کوین را در ماه اوت ۲۰۱۷ غیرقانونی اعلام کرد.

ویتنام
بانک دولتی ویتنام اعلام کرده است که انتشار، عرضه و استفاده از بیت‌کوین و سایر رمزارزها به عنوان وسیله پرداخت غیرقانونی است و مشمول جریمه‌هایی از ۱۵۰ میلیون دونگ (۵ هزار و ۶۰۰ یورو) تا ۲۰۰ میلیون دونگ (۷هزار ۴۴۵ یورو) می شود.

با این حال، دولت تجارت بیت‌کوین یا نگهداری آن را به عنوان دارایی ممنوع نکرده است.